LÖSEMİ (KAN KANSERİ)
Lösemi, çocukluk çağında en sık görülen kanserdir. Ülkemizde tüm çocukluk çağı kanserlerinin üçte birini lösemiler oluşturur. Lösemiler ani gelişen, tıbbi deyim olarak akut başlangıçlı bir hastalık olduğu için, erken saptamanın en iyi yolu, olası belirtilerini gözden kaçırmamaktır.
Lösemiler, normalde farklı tiplerde kan hücrelerine dönüşecek olan hücrelerden köken alan kanserlerdir. Halihazırda çoğu çocukta, löseminin erken teşhisi için yaygın olarak kullanımı önerilen bir kan tetkiki veya diğer tarama testleri bulunmamaktadır. Çocuğun doktora gitmesini sağlayacak belirtilere yol açtığında çocukluk çağı lösemilerine tanı konabilmektedir. Lösemi geliştirme riskinin yüksek olduğu bilinen Down sendromu gibi genetik bir duruma sahip çocuklarda birçok hekim, hastalığı yakından takip ederek düzenli tıbbi kontrolleri sürdürmekte ve şüphe uyandıran durumlarda ilave başka testler önermektedir.
Soluk görünüm, halsizlik, çabuk yorulma, çarpıntı, yüksek ateş, çeşitli kanamalar (burun kanaması, diş eti kanamaları, cilt altı kanaması gibi ), derisinde sık çürük oluşumu, iştahsızlık, dalak ve karaciğerde büyümeye bağlı karın şişliği, lenf düğümlerinde şişlikler, kemik ve eklemlerde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı gibi belirtiler hastalarda görülebilir. Ancak bu belirtilerin birçoğunun lösemi dışı herhangi başka bir sebepten de kaynaklanabileceği ve aslında bu ihtimalin daha yüksek olduğu unutulmamalıdır. Bu belirtilerin varlığında bir hekim tarafından kontrol edilerek olası nedenin saptanması ve tedavinin düzenlenmesi önem arz etmektedir.
Tanı, hastanın şikâyet ve muayene bulguları değerlendirilirken lösemi ihtimalinin göz önünde bulundurulması esasına dayanır. Lösemi şüphesi sonrasında yapılacak kan testleri ve kemik iliği aspirasyonu/biyopsi, özel kan testleri ve genetik testleri ile tanı netleştirilir.
Hastalık ülkemizde üst ihtisas yapmış Çocuk Hematoloji ve Onkoloji uzmanlarının yönetimi altında başarıyla tedavi edilmektedir. Lösemi temelinde, kemoterapi ile tedavi edilmektedir. Gerekli olduğu durumlarda kemik iliği nakli, radyoterapi gibi tedavilerde tedaviye eklenebilmektedir. Çocuklarda lösemi tedavisi devletin güvencesi altında olup ücretsiz yapılmaktadır. Çocukluk çağı akut lösemilerinde, hastalığın tamamen tedavi edilme oranı çok yüksektir. Yapılan çalışmalarda, 5 yıllık sağ kalım oranları %80 olarak bulunmuştur.
Çocukluk çağı lösemilerinin, yaşam tarzı ve çevre ile ilgili olası sebepleri çok azdır. Bu nedenle çoğu durumda anne-baba ve çocukların bu kanserleri önlemek için bireysel bazda yapabilecekleri bir şey olmadığını bilmesi önemlidir. Bununla birlikte, çevresel risk faktörü olarak radyasyona ve bazı kimyasallara maruz kalmanın lösemi riskini artırabildiği bilinmektedir.
Prof Dr H. Emel Özyürek
Çocuk Hematoloji ve Onkoloji Klinik
İdari ve Eğitim Sorumlusu