ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ

PET/BT 'POZİTRON EMİSYON TOMOGRAFİ / BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ'

GENEL TANITIM

PET/BT; Pozitron Emisyon Tomografi ve Bilgisayarlı Tomografi cihazlarının tek bir sistemde birleşmesi ile oluşan hibrid görüntüleme sistemidir. PET, organların ya da tümöral doku metabolizması hakkında bilgi toplarken, BT vücuttaki normal ve patolojik dokuların anatomik detayını vermektedir.

KULLANIM ALANLARI

PET/BT sıklıkla belirtiler ortaya çıkmadan veya patolojiler diğer tanı testleriyle tespit edilmeden önce, hastalığı en erken evrede belirleme potansiyelini sunar. PET/BT'nin en sık kullanım alanı onkolojik çalışmalardır. Bu amaçla en çok kanser tanı, evreleme, yeniden evreleme ve tedavi sonrası yanıtı ve değişiklikleri belirlemek amaçlı kullanılır. Kanser tedavisinin başarısında en önemli etken erken tanı ve doğru evreleme ile yayılımının tesbitidir. PET çalışmaları metabolik değişiklikleri gösterdiği için lezyon hakkında diğer görüntüleme yöntemlerinden çok daha erken bilgi vermekte, BT ile de anatomik lokalizasyon ve detay gösterildiğinden PET-BT çalışmaları hastalığın erken tanısına ve doğru evrelendirilmesine önemli katkı sağlamaktadır. Maliyet etkin bir yöntemdir.

ONKOLOJİK ÇALIŞMALARDA PET/BT KULLANIM ENDİKASYONLARI

*Kemoterapi sonrası tedavi yanıtı değerlendirmesi için F-18 FDG PET/BT arasındaki en az 21 günlük interval olmalıdır. Bu süre tümör metabolizması (makrofaj aktivitesi vb.) ile sistemik etkilerin (kemik iliği aktivasyonu vb.) dengelenmesi için gereklidir. Tedavi sonrası PET çalışması kemoterapiden sonra asgari üç hafta (ideali 1 ay) beklenmesi önerilmektedir.

*Radyoterapi ilişkili yan etkilerin daha uzun süreli olduğu kabul edilir. Baş boyun maligniteleri nedeni ile radyoterapi uygulanan hastalarda tedavi sonrası 2-3 ay sonrasına kadar F-18 FDG PET/BT'de radyasyon ilişkili enflamasyon izlenebilir. Radyoterapinin tamamlanmasından sonra F-18 FDG PET/BT için 3 ay beklemek, bu süre içinde nadiren klinik progresyon izleneceği de göz önünde tutulduğunda uygun görünmektedir. Tedavi sonrası PET çalışması için radyoterapiden sonra asgari üç ay (ideali 6 ay) beklenmesi önerilmektedir. FDG-PET'in nüksleri ortaya koymada radyoterapiden bir ay sonra yapıldığında %71 duyarlılık, %95 özgüllük; 4 ay sonra yapıldığında ise %100 duyarlılık ve %93 özgüllük göstermektedir.

Güncel SUT geri ödeme endikasyon listesinde primer tümörün lokalizasyonuna bakılmaksızın radyoterapi yanıtının değerlendirilmesi amacı ile F-18 FDG PET/ BT çekilebilmesi için tedavi tamamlandıktan sonra en az 3 ay geçmesi istenmektedir.

*Cerrahi girişim geçiren hastalarda F-18 FDG tutulumunun düzeyi cerrahinin büyüklüğü, yara yerinde enfeksiyon-enflamasyon bulunup bulunmaması ve girişimin üzerinden ne kadar süre geçtiği ile ilişkilidir. Örneğin mediastinoskopi sonrası 10. günde az bulgu izlenirken, sternotomi sonrası aylar boyunca bulgular sebat eder. Cerrahi sonrası gelişen enflamasyon nedeni ile tetkik primer cerrahi bölgesini değerlendirmek amacı ile yapılacak ise F-18 FDG PET/BT'nin en az 6 ay sonrasına kadar ertelenmesi önerilir.

*PET çalışması tekrarı yapılabilmesi için bir önceki PET çalışmasından sonra asgari 3 (üç) ay süre geçmiş olma şartı aranır. Ancak kanser tedavisi yanıtının belirlenmesi amacıyla ve nüks şüphesi nedeniyle erken dönemde yapılacak PET çalışmaları için bu şart aranmaz.

KALP HASTALIKLARINDA PET/BT KULLANIM ENDİKASYONLARI

PET/BT DİĞER KLİNİK KULLANIM ALANLARI

PET RADYOFARMASÖTİKLERİ

PET çekimleri esnasında en çok F-18 FDG (Flor-18 Florodeoksiglukoz) adı verilen glikozun radyoaktif hale getirilmiş bir şekli kullanılır. Bu madde hastaya damar yolu ile verilir.

Ayrıca Flor-18, Ga-68, C-11 ve diğer pek çok PET izotopu ile işaretlenen ilaç, biyolojik molekül vb PET çekimleri için kullanılabilir.

F-18 FDG PET ÇEKİMİ HASTA ÖN HAZIRLIKLARI

ÇEKİM

ÇEKİM SONRASI

Radyoaktif madde hastaya verildiği için enjeksiyondan 4 saat kadar hamilelerden ve küçük çocuklardan 2 metre uzak durmaları istenir. Ancak enjeksiyon sonrasında bu sürenin büyük kısmı klinikte geçirileceği için hastalar klinik çıkışında yeniden bilgilendirilir. Hastanın aldığı radyasyon dozu tomografi çekilen bir hastadan daha yüksek değildir.

Emziren kadın hastalar tetkikten sonra 8 saat emzirmemelidir. Daha önceden sağmış olduğunuz sütünüzü de enjeksiyon sonrasında 4 saate kadar yakınınızın vermesini tavsiye ediyoruz.

PET-BT SONUCU

PET-BT görüntüleri ayrıntılı bir incelemeye tabi tutulacak ve bazı durumlarda takip eden doktor ile temas kurulup, ondan ek bilgiler istenebilir. Hazırlanacak olan rapor yazılı olarak görüntü CDsi ile verilecektir.

TABLO 2. BEYİN F-18 FDG-PET ENDİKASYONLARI "800.690 Beyin F-18 FDG-PET kodu için geçerlidir"

TABLO 3. MİYOKARD FDG-PET ENDİKASYONLARI "800.840 Miyokard PET (F-18 FDG ile) kodu için geçerlidir"