Hastanemiz Nükleer Tıp Kliniğimizde PET-BT görüntüleme hizmetleri başlamıştır.
27 Nisan 2021

PET/BT 'POZİTRON EMİSYON TOMOGRAFİ / BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ'

GENEL TANITIM

PET/BT; Pozitron Emisyon Tomografi ve Bilgisayarlı Tomografi cihazlarının tek bir sistemde birleşmesi ile oluşan hibrid görüntüleme sistemidir. PET, organların ya da tümöral doku metabolizması hakkında bilgi toplarken, BT vücuttaki normal ve patolojik dokuların anatomik detayını vermektedir.

nük-4.jpg

KULLANIM ALANLARI

PET/BT sıklıkla belirtiler ortaya çıkmadan veya patolojiler diğer tanı testleriyle tespit edilmeden önce, hastalığı en erken evrede belirleme potansiyelini sunar. PET/BT'nin en sık kullanım alanı onkolojik çalışmalardır. Bu amaçla en çok kanser tanı, evreleme, yeniden evreleme ve tedavi sonrası yanıtı ve değişiklikleri belirlemek amaçlı kullanılır. Kanser tedavisinin başarısında en önemli etken erken tanı ve doğru evreleme ile yayılımının tesbitidir. PET çalışmaları metabolik değişiklikleri gösterdiği için lezyon hakkında diğer görüntüleme yöntemlerinden çok daha erken bilgi vermekte, BT ile de anatomik lokalizasyon ve detay gösterildiğinden PET-BT çalışmaları hastalığın erken tanısına ve doğru evrelendirilmesine önemli katkı sağlamaktadır. Maliyet etkin bir yöntemdir.

ONKOLOJİK ÇALIŞMALARDA PET/BT KULLANIM ENDİKASYONLARI

  1. Tespit edilen kitlenin malign - benign ayrımı
  2. Tümöral kitlenin tedavi öncesi ve tedavi sonrası evrelendirilmesi, tedaviye yanıtın değerlendirilmesi
  3. Tedavi sonrası takiplerde, nükslerin veya rezidü dokunun değerlendirilmesi
  4. Primer tümörün evrelendirilmesi ve prognoz tayininde Primeri bilinmeyen metastatik kanserlerde primer tümör aranmasında
  5. Radyoterapi planlanması
  6. Kitleden alınacak biyopsi yerinin tesbiti

*Kemoterapi sonrası tedavi yanıtı değerlendirmesi için F-18 FDG PET/BT arasındaki en az 21 günlük interval olmalıdır. Bu süre tümör metabolizması (makrofaj aktivitesi vb.) ile sistemik etkilerin (kemik iliği aktivasyonu vb.) dengelenmesi için gereklidir. Tedavi sonrası PET çalışması kemoterapiden sonra asgari üç hafta (ideali 1 ay) beklenmesi önerilmektedir.

*Radyoterapi ilişkili yan etkilerin daha uzun süreli olduğu kabul edilir. Baş boyun maligniteleri nedeni ile radyoterapi uygulanan hastalarda tedavi sonrası 2-3 ay sonrasına kadar F-18 FDG PET/BT'de radyasyon ilişkili enflamasyon izlenebilir. Radyoterapinin tamamlanmasından sonra F-18 FDG PET/BT için 3 ay beklemek, bu süre içinde nadiren klinik progresyon izleneceği de göz önünde tutulduğunda uygun görünmektedir. Tedavi sonrası PET çalışması için radyoterapiden sonra asgari üç ay (ideali 6 ay) beklenmesi önerilmektedir. FDG-PET'in nüksleri ortaya koymada radyoterapiden bir ay sonra yapıldığında %71 duyarlılık, %95 özgüllük; 4 ay sonra yapıldığında ise %100 duyarlılık ve %93 özgüllük göstermektedir.

Güncel SUT geri ödeme endikasyon listesinde primer tümörün lokalizasyonuna bakılmaksızın radyoterapi yanıtının değerlendirilmesi amacı ile F-18 FDG PET/ BT çekilebilmesi için tedavi tamamlandıktan sonra en az 3 ay geçmesi istenmektedir.

*Cerrahi girişim geçiren hastalarda F-18 FDG tutulumunun düzeyi cerrahinin büyüklüğü, yara yerinde enfeksiyon-enflamasyon bulunup bulunmaması ve girişimin üzerinden ne kadar süre geçtiği ile ilişkilidir. Örneğin mediastinoskopi sonrası 10. günde az bulgu izlenirken, sternotomi sonrası aylar boyunca bulgular sebat eder. Cerrahi sonrası gelişen enflamasyon nedeni ile tetkik primer cerrahi bölgesini değerlendirmek amacı ile yapılacak ise F-18 FDG PET/BT'nin en az 6 ay sonrasına kadar ertelenmesi önerilir.

*PET çalışması tekrarı yapılabilmesi için bir önceki PET çalışmasından sonra asgari 3 (üç) ay süre geçmiş olma şartı aranır. Ancak kanser tedavisi yanıtının belirlenmesi amacıyla ve nüks şüphesi nedeniyle erken dönemde yapılacak PET çalışmaları için bu şart aranmaz.

KALP HASTALIKLARINDA PET/BT KULLANIM ENDİKASYONLARI

  1. Miyokard dokusunun canlılığının (viabilite) değerlendirilmesi

    (enfarkt dokusunda miyokard canlılığının belirlenmesi, revaskülarizasyon ya da transplant öncesi miyokard canlılığının tayini için anjiyoplasti veya koroner arter bypass cerrahisinden fayda sağlayıp sağlamayacağına ilişkin karar verilmesinde yardımcı olur)

  2. Kardiyak Sarkoidoz tanısı
  3. Enfektif endokardit, kardiyovasküler protez enfeksiyonları ve vaskülitlerin tanısı NÖROLOJİK HASTALIKLARDA PET/BT KULLANIM ENDİKASYONLARI
  1. Beyin tümörlerinde kitle lezyonlarının karakterizasyonu, radyasyon nekrozu-rekürren/rezidü tümör ayrımı, kognitif bozukluklar
  2. Alzheimer hastalığı (erken tanı, tanının doğrulanması, diğer demanslardan ayırıcı tanısında)
  3. Epilepsi (cerrahi planlanan ilaç tedavisine yanıt vermeyen dirençli epilepsi hastalarında epileptik odakların yerinin belirlenmesi amacıyla kullanılır)

PET/BT DİĞER KLİNİK KULLANIM ALANLARI

  1. Sebebi bilinmeyen ateş (metabolik olayların arttığı, sebebi bilinmeyen ve kontrol altına alınamayan ateş yüksekliklerinde ve enfeksiyon odağı)
  2. Granülomatöz hastalıkların yaygınlığının, aktif dönemde olup olmadığının saptanması ve tedavi takibi

PET RADYOFARMASÖTİKLERİ

PET çekimleri esnasında en çok F-18 FDG (Flor-18 Florodeoksiglukoz) adı verilen glikozun radyoaktif hale getirilmiş bir şekli kullanılır. Bu madde hastaya damar yolu ile verilir.

Ayrıca Flor-18, Ga-68, C-11 ve diğer pek çok PET izotopu ile işaretlenen ilaç, biyolojik molekül vb PET çekimleri için kullanılabilir.

F-18 FDG PET ÇEKİMİ HASTA ÖN HAZIRLIKLARI

  1. 4 saatlik açlık (su içilebilir), kesinlikle sigara, kahve ve çay içilmeyecektir
  2. Diyabetik hastaları randevu alırken bilgilendirme (İnsulin ve oral antidiyabetikler hariç kullanılan diğer ilaçların kesilmesine gerek yoktur)
  3. Tetkik öncesi 24 saatte ağır egzersiz yapılmamalı
  4. Tetkik günü rahat kıyafetler giyilmeli, metal aksesuarlar bulunmamalıdır GÖRÜNTÜLEME
  1. Kan glukoz düzeyi kontrolü
  2. FDG enjeksiyonu
  3. Enjeksiyonu takip eden 45-60 dakika boyunca istirahat
  4. Pelvik değerlendirme için çekim öncesi tuvalete gidilmesi

ÇEKİM

  1. Tüm vücut BT, ardından PET görüntülemesi (Onkolojik çalışmalarda genelde baş bölgesinden pelvis bitimine kadar vücut bölümünün görüntüsü alınırken, malign melanom ve multiple myelom ile alt ekstremite tümörlerinde baştan ayak ucuna kadar tüm vücut görüntüsü alınır. Kalp ve beyin PET/BT sadece ilgili organın görüntüsü alınır.)
  2. Cihaz (Siemens Biograph 6 PET/BT) açık bir sistem olup, sistemin çapı 70 cm
  3. Çekim süresi: Ortalama 30 dakika
  4. Toplam tetkik süresi 2-3 saat

ÇEKİM SONRASI

Radyoaktif madde hastaya verildiği için enjeksiyondan 4 saat kadar hamilelerden ve küçük çocuklardan 2 metre uzak durmaları istenir. Ancak enjeksiyon sonrasında bu sürenin büyük kısmı klinikte geçirileceği için hastalar klinik çıkışında yeniden bilgilendirilir. Hastanın aldığı radyasyon dozu tomografi çekilen bir hastadan daha yüksek değildir.

Emziren kadın hastalar tetkikten sonra 8 saat emzirmemelidir. Daha önceden sağmış olduğunuz sütünüzü de enjeksiyon sonrasında 4 saate kadar yakınınızın vermesini tavsiye ediyoruz.

PET-BT SONUCU

PET-BT görüntüleri ayrıntılı bir incelemeye tabi tutulacak ve bazı durumlarda takip eden doktor ile temas kurulup, ondan ek bilgiler istenebilir. Hazırlanacak olan rapor yazılı olarak görüntü CDsi ile verilecektir.


 

Klinik Durum

ICD-10 kodu

PET endikasyonları

Açıklama ve sınırlamalar

 

 

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

Kolorektal kanser

C18 - C21

Evreleme

 

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

İnce barsak tümörleri

C17

Tanı

Şüpheli kitle gösterilmesi durumunda uygulanır

Evreleme

 

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

Gastrointestinal stromal tümör

C26

Evreleme

 

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

Karaciğer ve safra yolları tümörleri

C22 - C24

Tanı

Karaciğer metastazlarında primer odak aramada geçerli

Evreleme

 

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

Pankreas

C25

Tanı

BT veya MR'da pankreasta kitle varsa uygulanır

Evreleme

 

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

Over kanseri

C56

Yeniden evreleme

CA 125 yükselmiş ise uygulanır

Tedaviye yanıt

 

Serviks kanseri

C53

Evreleme

 

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

Endometrium kanseri

C54 - C55

Evreleme

 

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

Vulva-vagen kanserleri

C51 - C52

Evreleme

 

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

Böbrek kanserleri

C64 - C65

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

Böbreküstü bezi kanserleri

C74

Tanı

BT veya MR'da 1 cm'den büyük kitle varsa

Evreleme

 

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

Mesane-üreter kanserleri

C66 - C67

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

Penis ve diğer erkek genital kanserleri

C60

Evreleme

 

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

Testis kanserleri

C62

Evreleme

 

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

 

Klinik Durum

ICD-10 kodu

PET endikasyonları

Açıklama ve sınırlamalar

Primer kemik tümörleri

C40 - C41

Evreleme

 

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

Multipl myelom veya plasmasitom

C90

Evreleme

 

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

Yumuşak doku sarkomları

C49

Tanı

Biyopsi alınması zor kitlelerde metabolik karakterizasyon

Evreleme

 

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

Nöroblastom

M9500

Evreleme

 

Yeniden evreleme

 

Tedaviye yanıt

 

Primeri bilinmeyen metastatik tümörler

C80

Tanı

Primer tümör aranması

Paraneoplastik sendrom

D48.9

Tanı

Malign etyoloji aranması

 

TABLO 2. BEYİN F-18 FDG-PET ENDİKASYONLARI "800.690 Beyin F-18 FDG-PET kodu için geçerlidir"

Klinik durum

ICD kodu

PET endikasyonu

Açıklama ve sınırlamalar

Dirençli (Refrakter) Epilepsi Nöbetleri

G40

Epilepsi odağının belirlenmesi

Cerrahi yapılması planlanan hastalar

Alzheimer Hastalığı

G30

 

 

Bunama

F02

 

 

Parkinson hastalığı

Sekonder parkinsonizm

Parkinsonizm, başka yerde sınıflanmış hastalıklarda Bazal ganglionların diğer dejeneratif hastalıkları

Ekstrapiramidal bozukluklar ve hareket bozuklukları, başka yerde sınıflanmış hastalıklarda

G20

G21

G22

G23

G26

Tanı

Tüm yaş grupları için 3. basamak sağlık hizmet sunucusundan sağlık kurulu raporu alınması şartı aranır

 

TABLO 3. MİYOKARD FDG-PET ENDİKASYONLARI "800.840 Miyokard PET (F-18 FDG ile) kodu için geçerlidir"

 

 

 

 

Klinik durum

ICD 10 Kodu

PET endikasyonu

Açıklama ve sınırlamalar

 

 

 

 

Miyokard Canlılığı (Viabilite)

I20 - I25

Enfarkt dokusunda miyokard canlılığının belirlenmesi

Revaskülarizasyon ya da transplant öncesi miyokard canlılığının tayini

Miyokard perfüzyon SPECT ile tanı koyulamayan veya şüpheli sonuç alınan hastalarda